نکات ایمنی در کارگاه نجاری

نکات ایمنی در کارگاه

کار با چوب همواره در ذهن افراد از جذابیت‌های بی‌شماری برخوردار بوده و معمولا نجاری به عنوان شغلی ایده‌آل قلمداد می‌گردد. عطر چوب، ماهیت و ویژگی‌های ظاهری آن، و قابلیت‌های بسیار زیاد آن برای تبدیل شدن به محصولات متنوع در ابعاد و اندازه‌های گوناگون آن را به ماده اولیه‌ای قابل توجه و البته نه چندان ارزان‌قیمت تبدیل کرده است. فضای کار با چوب نیز از جذابیت‌های ویژه‌ای برخوردار است؛ ابزار و لوازم مختلف، دستگاه‌های گوناگون و میزهای کار از جمله عواملی است که افراد علاقه‌مند به زمینه‌های فنی را به سمت خود می‌کشاند.
البته در کنار جذابیت‌های این شغل، مخاطرات بسیاری نیز با آن همراه است. لزوم کار با دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مختلف به معنای قرار گرفتن در معرض خطرات و آسیب‌های احتمالی است. کار با دستگاه‌های نجاری به ویژه انواع اره‌های برقی، نیازمند حفظ تمرکز بسیار بالا و همچنین دقت زیاد در هنگام کار است. با توجه به آن که دست اپراتور در هنگام کار با دستگاه‌ها در نزدیک‌ترین حالت به تیغه‌های دستگاه قرار می‌گیرد، یک لحظه بی‌دقتی می‌تواند صدمات جسمانی و آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به فرد وارد آورد. از همین رو، رعایت نکات ایمنی در هنگام کار در فضای کارگاه، می‌بایست درست به اندازه رعایت نکات فنی در هنگام ساخت و پیش از شروع هر کاری مورد توجه قرار گرفته و طبق اصول مربوط به آن رعایت شود.
جدا از مخاطرات ناشی از کار با دستگاه‌ها، کار با مواد پوشش‌دهنده و رنگ‌ها به هنگام اتمام کار نیز از جمله مواردی است که در بلند مدت می‌تواند آسیب‌های جسمانی مختلفی را وارد کند. بوی متصاعد شده از این مواد در صورت عدم رعایت نکات ایمنی و همچنین عدم استفاده از لوازم ایمنی وارد ریه شده و مشکلات تنفسی ایجاد می‌نماید. در صورت تماس بدن با این مواد نیز در دراز مدت فرد دچار آسیب‌ها و بیماری‌های پوستی مختلفی می‌گردد.

دستورالعمل ایمنی نجاری

عجله و به طبع آن بی‌دقتی در فضای یک کارگاه نجاری جایگاهی ندارد. تمامی اصول و قواعد مربوط به ایمنی در کارگاه را ممکن است بارها شنیده و مطالعه کرده باشید، اما ساده انگاشتن هر یک از این اصول احتمال آسیب‌دیدگی و جراحت‌های جسمی در حین کار با ماشین‌آلات و دستگاه‌های مختلف را به شدت افزایش خواهد داد. اصول و قواعد ایمنی زیر را برای خود به یک عادت تبدیل کنید تا تجربه شما از نجاری، ایمن‌تر و لذت‌بخش‌تر گردد.

همیشه و تحت هر شرایطی از لوازم ایمنی استفاده کنید.

اولین و مهم‌ترین قاعده در نجاری استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب و با کیفیت است. اگرچه ممکن است بعضی از این تجهیزات به طور دائمی استفاده نشوند –مانند محافظ گوش که در هنگام استفاده از دستگاه‌های پر سر و صدا مانند اور فرز نجاری و یا کف‌رنده و گندگی مورد استفاده قرار گرفته و یا دستکش‌های مخصوصی که از آن‌ها هنگام اجرای مرحله رنگ‌کاری و اتمام کار استفاده می‌گردد- اما عینک‌ ایمنی و همچنین دستکش کار جزء لوازمی هستند که هیچ‌گاه در فضای کارگاه نباید آن‌ها را کنار گذاشت. به خاطر داشته باشید که با ورود به کارگاه عینک را گذاشته و تا زمان خروج از کارگاه آن را به چشم داشته باشید.

لباس‌های مناسب کار را بر تن کنید.

هر گاه در فضای کارگاه مشغول به کار هستید به خاطر داشته باشید تا از پوشیدن لباس‌های گشاد دوری کنید؛ چرا که در حین کار ممکن است لباس شما در تیغه دستگاه‌های مختلف مانند اره فلکه و یا توپی کف‌رنده گیر کند. لباس‌هایی بر تن کنید که برای محیطی که در آن مشغول به کار نجاری هستید مناسب و راحت باشد و در عین حال در بدن شما در مقابل ذرات و تراشه‌های چوبی که در حین برش یا رنده کردن از تیغه دستگاه به اطراف پراکنده می‌شود محافظت نماید. لباس شما نباید بسیار گشاد یا بسیار تنگ باشد. همچنین به یاد داشته باشید که پیش از شروع کار هر گونه زیورآلاتی که حالت آویزان دارند –مانند دست‌بند و یا گردن‌بند- را باز کرده و کنار بگذارید تا در هنگام کار مزاحمتی برای شما ایجاد نکرده و همین‌طور با تیغه دستگاه‌ها نیز برخورد نکند.

هنگام تعویض تیغه‌ها دستگاه‌ را از برق جدا کنید.

هر گاه نیاز به تعویض تیغه دستگاه‌ها بود حتما پیش از شروع هر کاری دستگاه را از پریز برق جدا نمایید. در موارد بسیاری با رعایت نکردن همین قاعده بسیار ساده اپراتور دستگاه انگشتان خود را از دست داده است.

همیشه از تیغه‌های تیز استفاده نمایید.

هر چند ممکن است غیر معقول به نظر آید اما کار کردن با دستگاهی که تیغه‌ای کند دارد بسیار خطرناک است. اگر تیغه اره، به عنوان مثال، به میزان لازم و مورد نیاز تیز نباشد، برای برش قطعات چوب به دستگاه و به خصوص به موتور آن فشار زیادی وارد شده و از سوی دیگر نیز خود اپراتور ناچار است تا انرژی بدنی بیشتری را برای برش قطعات صرف کند. در چنین شرایطی احتمال پس زدن قطعه کار به عقب یا شکستن آن، و همچنین احتمال شکستن تیغه دستگاه به خصوص در اره فلکه نیز وجود خواهد داشت که بسیار خطرناک بوده و تیغه این دستگاه هنگام شکستن ممکن است به سمت اپراتور پرتاب شود. از طرف دیگر، با استفاده از یک تیغه تیز می‌توان برش‌های به مراتب تمیزتری را انجام داد. بنابراین، این مورد تنها محدود به اصول ایمنی نبوده و بر کارایی و کیفیت کار نهایی نیز تاثیرگذار خواهد بود. همیشه تیغه دستگاه‌های خود را تیز نگه داشته تا کارتان ایمن‌تر و نتیجه کار با کیفیت‌تر و برش‌های تمیزتری را انجام دهید.

همیشه قطعات کار را چک کنید تا عاری از هر گونه میخ، پیچ و یا قطعات کوچک فلزی باشند.

پیش از شروع هر برشی، قطعه چوب مورد نظر را مورد بررسی قرار دهید تا هیچ‌گونه میخ، منگنه، پیچ و یا سایر قطعات فلزی در آن قرار نداشته باشد. برخورد میخ و تیغه‌ای که با سرعت زیاد در حال چرخش است بسیار خطرناک خواهد بود. چنین اتفاقی نه تنها باعث آسیب رساندن به تیغه‌ دستگاه و قطعه کار می‌شود، بلکه در کم‌‌خطرترین حالت باعث پس زدن قطعه کار به سمت عقب شده که خود عاملی است در راستای آسیب‌دیدگی‌های جسمی در حین کار.

همواره بر خلاف جهت حرکت تیغه دستگاه کار کنید.

دستگاه‌های نجاری به گونه‌ای طراحی و ساخته شده‌اند که جهت چرخش تیغه آن‌ها بر خلاف جهت حرکت دستگاه در میان قطعه کار باشد. به عبارت دیگر تیغه یک اور فرز و یا تیغه یک اره می‌بایست در خلاف جهت چرخش خود قطعه چوب را ببرند و نه هم جهت با آن.

از پاک کردن گرد چوب از روی تیغه دستگاه‌ها پس از برش با دقت عمل کنید.

هرگز دستان خود را در جایی نزدیک به تیغه‌ دستگاه قرار ندهید؛ به خصوص هنگامی که می‌خواهید گرد و خاک روی آن را پاک کنید حتما دستگاه را ابتدا از برق جدا کنید و منتظر بمانید تا تیغه دستگاه به طور کامل از حرکت باز ایستد. حتی پس از ساکن شدن تیغه دستگاه، پاک کردن تیغه را حتما با استفاده از یک تکه پارچه انجام دهید. به خاطر داشته باشید که کلید روشن و خاموش دستگاه می‌تواند به طور اتفاقی با برخوردی کوچک فشرده شود و دستگاه شروع به کار نماید؛ بنابراین فقط به دلیل آن که دستگاه خاموش است دستان خود را نزدیک تیغه‌های آن نبرید.

از کار کردن با قطعه کار قرار گرفته در زیر لایه‌ای از گرد و خاک خودداری کنید.

گرد و خاک قسمتی جدا نشدنی از زندگی روزمره است و فضای کارگاه نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ به خصوص فضای کارگاه نجاری که گرد و خاک پراکنده شده در هوا در اثر کار با دستگاه‌های مختلف به مراتب از فضاهای دیگر بیشتر است. هنگامی که در حین یک برش‌کاری گرد چوب جلوی کار شما را گرفته است حتما برش را تا مرحله‌ای مطمئن برسانید و سپس دست به پاک کردن قطعه کار بزنید. هرگز در حین کار و به خصوص برش‌کاری اقدام به پاک کردن قطعه کار از گرد چوب حاصل از برش نکنید. هر گونه بی‌دقتی و یا حواس‌پرتی در حین فرآیند برش‌کاری به معنای افزایش احتمال آسیب‌دیدگی خواهد بود.

دستورالعمل ایمنی کار با اره نواری

در مقایسه با اره میزی (میز برش) و اره دیسکی، اره فلکه از ایمنی بیشتری برخوردار است؛ البته در صورتی که در حین برش‌کاری از محافظ روی تیغه‌ها استفاده شود. اما در صورت عدم استفاده از محافظ روی تیغه، کار با این دستگاه بسیار خطرناک و نیازمند دقت و تمرکز بسیار بالا خواهد بود. همچنین در حین برش‌کاری با اره فلکه می‌بایست مراقب شکستن تیغه دستگاه بود.
بیشتر صدماتی که در اثر کار با اره فلکه به وقوع می‌پیوندد در نتیجه وارد کردن نیروی بیش از حد به قطعه کار هنگام تغذیه دستگاه و همچنین قرار گرفتن دست‌های اپراتور در وضعیت نامناسب است. تغذیه دستگاه را با سرعتی متوسط و نیروی مناسب انجام دهید تا به موتور و تیغه دستگاه فشار زیادی وارد نشود. به طور معمول برای بیشتر برش‌ها قطعه کار را با یک دست نگه داشته و با دست دیگر آن را به سمت تیغه دستگاه هدایت نمایید. انگشتان خود را از راستای تیغه دور نگه دارید. با نزدیک شدن انتهای قطعه کار به تیغه دستگاه، تا حد ممکن انگشتان دست خود را به سمت لبه‌های قطعه کار برده و از تیغه دستگاه دور کنید.

در ادامه چند نکته ضروری در ارتباط با ایمنی هنگام کار با اره فلکه مورد بررسی قرار می‌گیرد:

– به جز هنگام تعویض تیغه دستگاه؛ همواره درپوش‌های فلکه‌های دستگاه را در محل خود قرار داده و هیچ‌گاه در حین کار درپوش‌ها را بر ندارید.
– پیش از برش‌کاری از تیز بودن تیغه‌ دستگاه و سالم بودن آن اطمینان حاصل کنید. پیش از تعویض تیغه، دستگاه را از برق جدا کنید.
– هنگام برش‌کاری در سمت چپ تیغه دستگاه بایستید. هرگز نباید کسی در سمت راست تیغه دستگاه قرار بگیرد؛ چرا که در صورت شکستن تیغه دستگاه و یا اصطلاحا پاره شدن آن، به دلیل آن که جهت چرخش تیغه و فلکه‌های دستگاه به سمت راست است، تیغه دستگاه به سمت راست پرتاب خواهد شد.
– هنگام روشن کردن دستگاه و پیش از رسیدن به حداکثر سرعت چرخش تیغه آن، فرآیند برش‌کاری را آغاز نکنید.
– در هنگام روشن بودن دستگاه، انگشتان دست خود را از تیغه دستگاه دور نگه دارید. توصیه می‌شود تا برای ایمنی هر چه بیشتر از جلوبرنده‌های دست‌ساز و یا آماده استفاده کنید.
– از پیچ‌های تند هنگام برش‌کاری پرهیز کنید، چرا که ممکن است این کار به شکستن تیغه دستگاه بینجامد.
– محافظ روی تیغه را حداکثر بین 3 تا 5 میلی‌متر بالاتر از سطح قطعه کار روی تیغه دستگاه ببندید.
– پس از اتمام برش ابتدا دستگاه را خاموش کرده و پس از آن قطعات برش خورده را از پشت دستگاه بردارید.

وسایل ایمنی نجاری

دسته اول: لوازم محافظ چشم

این گروه از لوازم ایمنی، از چشم‌های شما در برابر ذرات و تراشه‌های پراکنده شده در هوا، جرقه، قطعات شکسته شده دستگاه‌ها و ماشین‌آلات و قطرات پراکنده شده تینر و سایر پوشش‌ها به هنگام اتمام کار محافظت می‌کنند. لوازم محافظ چشم شامل عینک‌های محافظ و محافظ‌های صورت هستند.

دسته دوم: لوازم محافظ دستگاه تنفسی

این لوازم از ورود گرد و خاک پراکنده شده در هوا و همچنین بوی شدید متصاعد شده از مواد پوششی به داخل ریه جلوگیری می‌کند. این لوازم شامل ماسک‌های تنفسی معمولی تا دهان‌بندهای طبی است.

دسته سوم: لوازم محافظ سیستم شنوایی

صدای زیاد دستگاه‌ها و ماشین‌آلات به هنگام کار در دراز مدت در کیفیت شنوایی تاثیرات جبران‌ناپذیری خواهد داشت. به منظور پیشگیری از آسیب دیدن سیستم شنوایی به هنگام کار با ماشین‌آلات پر سر و صدا مانند اره میزی، کف‌رنده و یا فرز رومیزی حتما از گوشی‌های محافظ استفاده نمایید.

دسته چهارم: لباس مناسب و کفش ایمنی

تا حد امکان از لباس‌هایی با آستین کوتاه استفاده کنید. آستین‌های بلند در حین کار دست و پا گیر شده و ممکن است به هنگام کار در تیغه دستگاه گیر کند. همچنین لازم است از کفش‌های مخصوص کار در کارگاه استفاده کنید که به منظور ایستادن برای ساعات طولانی طراحی شده و به دلیل مقاومت هر چه بیشتر در مقابل ضربه‌های احتمالی حاصل از افتادن ابزار و قطعات چوب معمولا از جنس چرم‌ ضخیم طراحی و ساخته شده‌اند. امروزه برخی از کفش‌های ایمنی برای دفع هر چه بیشتر ضربات وارد شده به نوک پا، در قسمت جلو کفش مجهز به زرهی فولادی هستند.

نکات ایمنی در کارگاه صنعتی نجاری

شاید بتوان گفت نخستین قدم در راستای اجرای اصول ایمنی در یک کارگاه نجاری بیمه کردن کارگاه است. چوب ماده‌ای اشتعال‌زا بوده و جرقه‌هایی که به هنگام کار با لوازم و دستگاه‌های مختلف ممکن است به اطراف پراکنده شود می‌تواند آغازگر یک آتش‌سوزی باشد. همچنین می‌بایست حتما از استعمال دخانیات در فضای کارگاه بپردازید؛ مسئله‌ای بسیار مهم که از سوی بسیاری از افراد مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد. پیش از شروع کار طبق اصول ذکر شده لوازم ایمنی و لباس‌های مخصوص به کار را بر تن کنید. قبل از کار با هر دستگاهی، دستورالعمل کار با آن را مطالعه نموده و از نحوه کار با آن مطلع گردید. در هنگام کار حداکثر تمرکز و دقت خود را به کار گیرید. نجاری در عین جذابیت دارای خطرات مخصوص به خود نیز هست و در صورتی که اصول و قواعد ایمنی ذکر شده به دقت به کار گرفته نشود، می‌تواند آسیب‌های جدی و جبران ناپذیری را وارد کند.