معرفی انواع روش‌های سمباده‌زنی با کمک سمباده‌زن نواری

سمباده زدن به کمک سمباده‌زن نواری (غلتکی)

بسته به نوع جهت‌گیریِ دستگاه در برابر سطح چوب، با یک سمباده‌زن نواری می‌توان دو نوع کار مختلف از کار تسطیح را انجام داد. با تنظیم زاویه‌ی ۴۵ درجه بین دستگاه و سطح چوب، میزان بیشتری از ذرات چوب و با سرعت بیشتری توسط سمباده‌زن نواری برداشته می‌شود؛ همچنین حفظ جهت حرکت دستگاه در راستای موازی با راستای تراشه‌های چوب این امکان را به سمباده‌زن نواری می‌دهد تا زمخت‌ترین و ناهموارترین سطوح چوبی را نیز تسطیح نماید.

فارق از اینکه چه مرحله‌ای از کار سمباده‌زنی روی چوب انجام می‌گیرد، لازم است همواره قطعه‌ی کار به کمک پیچ‌دستی و گیره روی میز کار مهار شود و از هر گونه حرکت آن در حین کار جلوگیری به عمل آید. اگر از قطعات چوب دیگری برای ثابت نگه‌داشتن قطعه‌ی کار استفاده می‌شود، لازم است ضخامت آن با ضخامت قطعه‌ی کار یکسان باشد. همچنین برای پیشگیری از ایجاد ناهمواری در اثر سمباده‌زنی، نباید دستگاه را هنگامی که روی سطح قطعه‌ی کار قرار گرفته روشن نمود. ضمن آن که حرکت دادنِ دستگاه به سمت لبه‌های قطعه‌ی کار به نحوی که بیش از نصف طول دستگاه از قطعه‌ی کار خارج شود، منجر به ایجاد لبه‌های گرد می‌گردد؛ بنابراین، می‌بایست دستگاه را درست هنگامی که در بالای سطح قطعه‌ی کار و با فاصله‌ای اندک از آن قرار گرفته روشن کرد و همچنین از حرکت دادنِ دستگاه در جهت‌های دایره‌ای می‌بایست پرهیز شود. برای از بین بردن ناهمواری‌های سطحیِ قطعات چوبی، سمباده‌زن نواری ابزاری قدرتمند خواهد بود. در تصویر زیر به کمک یک سمباده‌زن نواری سطح یک چوب ماهاگونی تسطیح می‌گردد.

برای ثابت نگه‌داشتن قطعه‌ی کار، راه دیگری نیز وجود دارد و آن اتصال قطعه‌ای هم ضخامت با قطعه‌ی کار به میز با کمک میخ یا پیچ است. به منظور افزایش سرعت در از بین بردن ناهموای‌های سطحیِ یک قطعه چوب، بهتر است سمباده‌زن را به طور کامل روی سطح چوب به نحوی قرار داده که راستای آن حدوداً ۴۵ درجه از راستای تراشه‌ها و ذرات چوب انحراف داشته باشد. سپس دستگاه را به سمت جلو حرکت داده تا به لبه‌ی دیگرِ قطعه‌ی کار برسد. با رسیدن به لبه‌ی چوب دستگاه را به نحوی به سمت عقب می‌کشانیم که نصف عرض سمباده روی مسیر طی‌شده در حالت رفت قرار گیرد. فرآیند رفت و برگشتیِ فوق را ادامه داده تا تمام سطح قطعه‌ی مورد نظر پوشش داده شود. سپس جهت نرم‌کردنِ سطح چوب مورد نظر، در مرحله‌ی بعد سمباده‌زن را درست در راستای تراشه‌های چوب حرکت می‌دهیم.

برای سمباده زدنِ یک صفحه‌ی چوبی به کمک سمباده‌زنِ نواری نیز می‌بایست ابتدا از یک گوشه‌ی صفحه‌ی مورد نظر دستگاه را در طول صفحه به حرکت درآورده و به رسیدن به لبه‌ی دیگر آن را به سمت خود به عقب می‌کشانیم. حرکت برگشتِ دستگاه باید به نوعی باشد تا عرض سمباده نصف مسیر حرکتِ دستگاه در حالت رفت را پوشش دهد. همان‌طور که در شکل مشخص است، هنگام سمباده زدنِ یک صفحه‌ی چوبی به کمک سمباده‌زنِ نواری، دستگاه مسیری U شکل را طی خواهد کرد.

سمباده زدنِ لبه‌ها یا نرِ قطعه‌ی کار به کمک سمباده‌زن، به نحوی که گوشه‌های آن گرد نشود، همواره چالش برانگیز خواهد بود. اما با استفاده از یک راه حل ساده و با ضایعات موجود در کارگاه نیز می‌توان این مشکل را به سادگی برطرف نمود. قطعه‌ی کار را ابتدا به کمک پیچ‌دستی روی میز کار مهار می‌نماییم. سپس دو قطعه چوب کم‌عرض و با طول تقریبی برابر با طول قطعه‌‌ی کار را در دو طرف آن قرار داده و قسمتِ نر آن‌ها را با نر قطعه‌ی کار هم‌تراز می‌کنیم. در این حالت یک قطعه چوب کوچک را به حالت پل روی لبه‌ی قطعات قرار داده و با میخ به دو قطعه چوب کمکی متصل می‌کنیم تا با رها کردنِ دست، دو قطعه چوب کمکی با نرِ قطعه‌ی کار هم‌تراز باقی بمانند. در این حالت به سادگی می‌توان با استفاده از سمباده‌زنِ نواری، نرِ قطعه‌ی کار را بدون نگرانی از گرد شدنِ گوشه‌های آن سمباده زد.

البته برای این منظور راه دیگری نیز وجود دارد. هنگامی که چند قطعه‌ی هم‌اندازه در اختیار داشته باشیم می‌توان تمامی قطعات را به حالت ایستاده روی میز قرار داده و آن‌ها را هم‌تراز نمود. سپس با مهار کردنِ آن‌ها به میز کار با کمک پیچ‌دستی، به صورت همزمان تمامی لبه‌ها را سمباده می‌زنیم.
سمباده زدن کنج‌ها در اتصالات فارسی با استفاده از سمباده‌زن نواری نیز به دانستن نکته‌ای ظریف نیاز دارد. برای جلوگیری از جدا شدنِ تراشه‌های سطحی چوب در حین سمباده زدن، می‌بایست این فرآیند را در طی دو مرحله انجام داد. ابتدا در راستای یکی از قطعات، دستگاه سمباده‌زن را حرکت داده و به احتمال زیاد در محل اتصال به دلیل حرکت سمباده در راستایی عمود بر راستای تراشه‌های چوب موجب جدا شدن تراشه‌هایی از قطعه‌ی دوم می‌گردد. سپس جهت حرکت دستگاه را تغییر داده و آن را در راستای تراشه‌های قطعه‌ی دوم –که عمود بر قطعه‌ی اول می‌باشد- حرکت داده و قطعه‌ی دوم را سمباده می‌زنیم. در نزدیکی محل اتصال، از تماس دستگاه با قطعه‌ی اول جلوگیری کرده و بنابراین، دستگاه را به صورتی مورّب به سمت لبه‌ی قطعه‌ی دوم حرکت می‌دهیم. با عبور از لبه‌ی چوب دستگاه را از سطح چوب بلند کرده و موتور آن را خاموش می‌نماییم.

همچنین می‌توان سمباده‌زن نواری را روی پایه‌ی مخصوص به خود سوار کرده و از آن به عنوان یک دستگاه ثابت استفاده نمود. ثابت بودنِ این دستگاه به هنگام سمباده زدنِ کلّه‌ چوب بسیار مفید خواهد بود. پس از سوار کردن سمباده‌زن روی پایه‌ی نگه‌دارنده‌ی آن، آن را به همراه پایه به میز کار مهار می‌کنیم. محل مورد نظر روی چوب را جهت سمباده زدن با مداد یا تیغ علامت‌گذاری می‌نماییم. سپس دستگاه را روشن نموده و با قرار دادن سطح چوب روی میز کمکیِ دستگاه، با آرامی و با هر دو دست قطعه‌ی کار را به سمت سمباده‌زن نزدیک می‌کنیم. باید به خاطر داشت که از فشار دادن زیادِ قطعه‌ی کار به دستگاه خودداری نمود. برای ایجاد سطحی نرم و کاملاً یکنواخت در دو سرِ چوب، بهتر است قطعه‌ی کار را پیش از رسیدن به محلِ علامت‌گذاری شده، در جهات مختلف چرخاند.

در صورت عدم یافتن پایه‌ی نگه‌دارنده‌ی سمباده‌زنِ نواری در بازار، می‌توان در کارگاه نیز به سادگی نوعی پایه‌ی نگه‌دارنده برای این دستگاه ساخت. این کار برای سمباده زدنِ قطعاتِ ظریف بسیار مفید خواهد بود؛ قطعاتی که نگه‌داشتنِ آن‌ها با هر دو دست دقت کار را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. همچنین این روش برای شیب دادن به قطعات، سمباده زدنِ اتصالات فارسی و همچنین سمباده زدنِ کلّه چوب کاربرد بسیاری خواهد داشت.

برای این منظور ابتدا دستگاه سمباده‌زن نواری را به پهلو روی یک صفحه‌ی نئوپان و یا ام‌دی‌اف قرار داده و قسمتی از صفحه را به میزانی بزرگ‌تر از دستگاه برش می‌دهیم. ابعاد این صفحه همچنین باید مقداری باشد تا بتوان یک صفحه‌ی کوچک‌تر را روی آن نصب کرده و به عنوان میز کمکی از آن بهره گرفت. همچنین در محل دستگیره‌های دستگاه، دو قطعه چوب کوچک –که می‌توان آن‌ها را به راحتی از میان ضایعات انتخاب کرد- را به صفحه‌ی زیرین با میخ یا پیچ متصل می‌کنیم، تا دستگاه در محل خود ثابت شده و از حرکتِ آن در حین کار جلوگیری به عمل آید. البته لازم به ذکر است که مدل به تصویر کشیده شده متناسب با مدلِ دستگاه موجود است و لزوماً به معنای کارکرد آن برای سمباده‌زن‌های دیگر نخواهد بود. از طرف دیگر، تخته‌ای که روی صفحه‌ی اصلی قرار گرفته و به آن متصل می‌گردد، باید با سمباده‌ی دستگاه فاصله‌ی اندکی داشته باشد. باید در نظر داشت که لبه‌ی صفحه‌ی بالایی باید کاملاً با سمباده موازی باشد.

برای کار با این پایه‌ی ساخته شده در کارگاه، می‌بایست ابتدا این صفحه را با پیچ‌دستی به میز کار مهار نمود. همچنین می‌توان از این دستگاه برای بالا بردن دقت برش‌های فارسی استفاده کرد. به این صورت که قطعه چوبی کوچک را انتخاب کرده و با تنظیم زاویه‌ی 45 درجه بین دستگاه و این قطعه، آن را به صفحه‌ی بالایی با میخ (یا پیچ) متصل می‌کنیم. همانطور که در شکل نیز مشخص است به سادگی می‌توان دو سرِ قطعه‌ی کار را به قطعه‌ی کمکی مماس کرده و با تسطیح آن‌ها، دقت اتصال فارسی بر را نیز افزایش داد.

سمباده زدن قطعات دایره‌ای به کمک سمباده‌زن نواری

به منظور مهار کردنِ قطعه‌ چوبی دایره‌شکل روی میز کار و جلوگیری از حرکت کردنِ آن در حین سمباده‌کاری، می‌توان به شکل زیر از قطعه‌ای V شکل کمک گرفت. ابعاد قطعه‌ی  V شکل باید متناسب با ابعاد دایره باشد. با مهار کردنِ قطعه‌ی V شکل به میز به کمک پیچ‌دستی به میز کار و قرار دادن قطعه‌ی کار (دایره‌شکل) در دهانه‌ی آن، می‌توان به راحتی عملیات سمباده‌زنی را در راستای تراشه‌های چوب انجام داد.

برای سمباده زدن لبه‌های یک قطعه‌ی دایره‌شکل نیز می‌توان به سادگی و تنها صرف چند دقیقه دقت و حوصله، یک پایه و صفحه‌ی کارآمد در کارگاه ساخت؛ به این صورت که ابتدا یک صفحه‌ی نئوپان یا ام‌دی‌اف -متناسب با ابعاد دستگاه- انتخاب کرده و برش می‌دهیم. سپس دو قطعه چوب بلند و به نسبت کم‌عرض را در جلوی این صفحه و با حفظ فاصله نسبت به یکدیگر قرار می‌دهیم. ضخامت دوقطعه‌ی انتخاب‌شده می‌بایست اندکی بیشتر از ضخامت صفحه‌ی نگه‌دارنده‌ی دستگاه باشد؛ به این دلیل که با حرکت دادن قطعه‌ی کار روی این دو قطعه، لبه‌ی آن دقیقاً در مقابل سمباده قرار بگیرد. البته به قطعه‌ی سومی نیز نیاز خواهد بود. قطعه‌ی سوم نسبت به دو قطعه‌ی دیگر می‌بایست دارای طول بلندتری باشد. وسط آن را با میخ سوراخ می‌کنیم؛ به نحوی که نوک میخ اندکی از طرفِ دیگر چوب خارج شود. حال چوب را برعکس کرده (در این حالت نوک میخ به سمت سقف خواهد بود) و یک طرف آن را به میز کار یا به صفحه‌ای که شامل سایر قطعات کمکی و صفحه‌ی نگه‌دارنده‌ی دستگاه است، پیچ می‌کنیم. حال مرکز قطعه‌ی دایره‌شکل مورد نظر را روی میخ قرار داده و قطعه‌ی سوم را به سمت دستگاه نزدیک‌تر می‎‌کنیم تا لبه‌ی قطعه‌ی مورد نظر با سطح سمباده مماس گردد. سپس قطعه‌ی سوم را به میزِ کار مهار کرده و با چرخاندن قطعه‌ی کار در خلاف جهت حرکت نوارِ سمباده، لبه‌ی آن را به میزان دلخواه یک‌دست و صاف می‌نماییم.