هرچه بیشتر دربارهی مشخصات منحصربهفرد چوب و منابع آن بدانیم، بهتر میتوانیم میزان گرمی و زیباییای که برای دکوراسیون به ارمغان میاورد را درک کنیم. مبلمان و وسایل چوبی جزو معدود وسایلی است که هر فرد میتواند داشته باشد و بداند که آن وسیله ازنظر طرح رگهها و زیبایی ذاتی منحصربهفرد است.
هر طرح رگهای یک اثر منحصربهفرد ازنظر طراحی، بافت و شکوه و جلال است. حتی بعضی از آسیبهای چوب مثل گرهها یا لکههای طبیعی نیز میتوانند زیبایی و شخصیت خاص به هر وسیله ببخشند.
دستهبندی چوبها در طول تاریخ همیشه به دو صورت چوب سخت؛ درختان خزان گر و پهنبرگ و چوب نرم؛ درختان مخروطی و سوزنی شکل بوده است. این تقسیمبندی با توجه به اینکه بعضی گیاهان پهنبرگ دارای چوب نرم و بعضی گیاهان سوزنیبرگ و مخروطی دارای چوب سخت هستند میتواند گیجکننده باشد. برای تسهیل این امر در ادامه فهرستی از انواع درختان و چوب آنها و مشخصاتشان ارائه میشود.
بهصورت کلی دو دستهبندی برای درجهبندی چوب داریم. الوار منتخب که کیفیت بسیار بالایی دارد و زمانی که ظاهر کار اهمیت دارد استفاده میگردد و الوار رایج که آسیبدیدگی دارد و برای ساختوساز و مصارف کلی استفاده میشود.
درجه چوبهای منتخب: B که بهترین درجه است و بدون نقص یا با نقص مختصر است. درجه C که نقصهای کمی مانند گرههای کوچک دارد. درجه D که نقصهای بیشتری دارد و میتواند بهوسیلهی رنگ برطرف گردد.
درجه چوبهای رایج: شماره ۱ که دارای گرههای کوچک و لکههای مختصر است شماره ۲ که لکههای بیشتر و گرههای بزرگتری دارد. شماره ۳ دارای گرههای بزرگ و گرههای سوراخدار و کاستیهای بیشتر است. شماره ۴ کیفیت پایینی دارد و شماره ۵ در زمانهای مورداستفاده قرار میگیرد که ظاهر مورد اهمیت واقع نمیشود.
انواع چوب سخت
بلوط
یکی از چوبهای سخت پراستفاده است. بیش از ۶۰ گونه از انواع این درخت در آمریکا یافت میشود.
که بهصورت کلی به دوشاخه تقسیم میشود: سفید و قرمز؛ به گونهی قرمز بلوط سیاه نیز گفته میشود (با توجه به تنه آن ).
خواص: بلوط دارای چوب سخت است که سنگین، قوی و دارای رنگ روشن است. این چوب دارای منافذ حلقهای است که دلیل آن آوندهای هدایتکننده بیشتر و بزرگتر هستند که در اوایل فصل تابستان شکل میگیرند. این منافذ و حلقههای برجسته باعث ایجاد بافت زبر و دانههای برجسته میگردد. چوب بلوط دارای طرحهای سلولی شکل آشکار است که گرهها در الوارهایی که به چهار قسمت تقسیمشدهاند به شکل دانهی برف دیده میشود.
مصارف: بلوط پرمصرفترین چوب برای ساختوساز در کشورهای آمریکایی و انگلیسی است. این چوب همچنین برای ساخت در سبکهای گوتیک و ویلیام مری و بسیاری از آثار سبک گذار و معاصر استفاده میگردد.
افرا
۱۱۵ گونه از افرا وجود دارد که تنها ۵ گونه از انواع مهم تجاری آن در آمریکا رشد میکنند. دو نمونه از این پنج گونه افرای قندی و افرای سنگی هستند.
خواص: چوب افرا در برابر شوک بسیار سخت و مقاوم است و معمولاً برای زمینهای بولینگ استفاده میشود. منافذ در آن بهصورت یکسان پخششدهاند که باعث ایجاد بافتی صاف و یکدست میگردد.
افراهایی که رگههای مواج دارند معمولاً برای ساخت پشت ویولن استفاده میشود ( به این طرح عنکبوتی نیز میگویند).
چوبهای افرا که دارای گره، طرحهای برگ شکل و طرحهایی به شکل چشم پرنده میباشند بهصورت گسترده برای روکش استفاده میشود.
طرحهایی که شکل چشم پرندگان رادارند معمولاً نتیجهی رشد ناقص در درخت افرا است و کمیاب است.
مصارف: چوب افرا بهصورت گسترده در ساخت وسایل با سبک کوچنشینی آمریکا، بهخصوص در شاخههای میان قیمت و ارزان استفاده میگردد. همچنین با ایجاد لکه بر چوب میتوان آن را به چوب درخت گیلاس شبیهسازی کرد.
ماهاگونی
چوب ماهون یا ماهاگونی از انواع چوبهای سخت گرمسیری است که از درختهای بومی آمریکای جنوبی، مرکزی و آفریقاست. گونههای این چوب با درجههای مختلف که کیفیت و قیمت آنها متفاوت است با این نام به فروش میرسند. گفته میشود چوب ماهاگونی که متعلق به کارائیب است از سختترین، قویترین و باکیفیتترین انواع چوب است. کندههای متعلق به آفریقا درحالیکه ازنظر ظاهری دارای خطوط زیادی هستند ولی نسبتاً کیفیت پایینتری دارند. چوب ماهاگونی فیلیپین بااینکه رنگی مشابه با دیگر ماهاگونیها دارد بااینحال کیفیت آن بسیار پایینتر است و ازنظر ارزش، قدرت، طول عمر و زیبایی با دیگر ماهاگونیها قابل مقایسه نیست.
خواص: ماهاگونی چوبی محکم است که منافذی متحدالشکل دارد و خطوط رشد سالیانه بهصورت محو روی آن دیده میشود. رنگ آن قهوهای مایل به قرمز است و ممکن است در آن طرحهایی به شکل نوار، روبان، خطوط شکسته، طناب، موج، رگه، عنکبوت و یا آبله نیز دیده شود. ماهاگونیهایی که طرح انشعابی دارند بسیار مورداستفاده واقع میشوند و ارزش بالایی دارند. ماهاگونی برای کندهکاری چوب مناسبی است و نتیجه بسیار خوبی ارائه میدهد.
مصارف: این چوب بهصورت گسترده برای ساخت وسایل با سبک جورجین، امپراطوری و فدرال به کار میرود. این چوب همچنین برای بازتولید مبلمان و وسایل با سبکهای مختلف از ویکتوریایی تا معاصر مورداستفاده واقع میشود.
گیلاس
درخت گیلاس در نیمهی شرقی آمریکا میروید. این چوب بعضی مواقع چوب میوه نیز نامیده میشود. اصلاح چوب میوه برای چوبهایی که پایان قهوهای روشن دارند نیز استفاده میشود.
خواص: چوبی نسبتاً سخت، مستحکم و متراکم است که رنگ قهوهای روشن مایل به قرمز دارد. این چوب بهندرت ترک میخورد و تاب برمیدارد. حکاکی و پولیش کردن آن بسیار راحت است.
مصارف: روکشها و قطعات این چوب برای سبکهای گوناگون مورداستفاده واقع میشوند. چوب گیلاس ماهاگونی انگلیسی جدید نیز نامیده میشود و معمولاً برای ساخت وسایل در سبک قرن ۱۸، کلونیال، سبک استانی فرانسوی مورداستفاده قرار میگیرد.
گردو
چوب گردو یکی از چوبهای پرمصرف و همهکاره برای کابینت سازی است. این درخت در اروپا، آمریکا و آسیا یافت میشود. گونههای زیادی از این درخت وجود دارد.
خواص: این چوب مستحکم، سخت و بادوام درعینحال سبک است. خصوصیات این چوب، آن را بسیار برای کارهای چوب و نجاری مناسب میسازد و پایان کار بسیار زیبایی دارد. طیف رنگی این چوب از شکلاتی روشن تا تیره است بافت آن دارای خطوط مستقیم است. خطوط بافت چوب در قسمتهای نزدیک ریشه مواج میشوند و به همین دلیل برای روکشهای پرنقش، کندههای درخت را از ریشه از خاک بیرون آورده میشود. گرههای بزرگ در این چوب دیده میشود. در روکشها و قطعات گردو طرحها و نقشهای زیادی مانند خط، گره، رگه، انشعاب و موج دیده میشود. چوب گردوی اروپایی کمی روشنتر و ازنظر بافت مرغوبتر از چوب گردوی سیاه آمریکایی است ولی در موارد دیگر تفاوت چندانی ندارد.
مصارف: این چوب برای ساخت انواع کابینت بهخصوص در بازسازیهای سبک قرن ۱۸ به کار میرود.
بلسان بنفش
چوبی بسیار سخت است که رنگ قهوهای تیره مایل به قرمز دارد. این چوب معطر و دارای بافت متراکم است. کار کردن با آن بسیار دشوار است و به پولیش زیاد احتیاج دارد.
خواص و مصارف: در آلات موسیقی مانند قاب پیانو، دستگیره ابزار، آثار هنری، روکش و مبلمان مورداستفاده قرار میگیرد.
ساج
درخت ساج واقعی از گیاهان بومی جنوب آسیا است ولی از انواع مشابه آن در جنوب آفریقا نیز میروید.
خواص و مصارف: ساج چوب سختی است که رنگی بین زرد و قهوهای تیره دارد. این چوب بسیار سنگین، محکم و بادوام است و معمولاً نقشهای زیادی دارد. معمولاً خطوط مستقیم، طرحهای رگهای و یا عنکبوتی شکل در این چوب دیده میشوند. برای حکاکی بسیار مناسب است و به دلیل ارزش بالایش در روکش استفاده میشود. معمولاً لوازم با سبک اسکاندیناوی و آسیای شرقی با این چوب ساخته میشوند.
چوبهای نرم
کاج
چوب کاج، چوبی نرم است که معمولاً در نیمکره شمالی یافت میشود. بیش از ۱۰۰ گونه از این گیاه در جهان وجود دارد.
خواص: این چوب، چوبی نرم است که رنگش سفید یا زرد روشن و سبک است. دارای خطوط مستقیم است و نقشهایش بسیار کم است. در برابر انقباض و انبساط مقاوم است. چوبهای کاج گرهدار معمولاً برای آثار دکوری استفاده میشوند.
مصارف: معمولاً برای ساخت وسایل به سبک روستایی و provincial مورداستفاده قرار میگیرد.
زبان گنجشک
۱۶ گونه از این درخت وجود دارد که در شرق آمریکا یافت میشود. مهمترین گونه این درخت که بزرگترین و مهمترین ازنظر بازرگانی است، زبانگنجشک سفید است.
خواص: چوب این درخت مستحکم و سخت است و دارای منافذ حلقهای شکل است؛ مانند بلوط دارای بافتی برجسته است. رنگ این چوب بین سفید تا قهوهای روشن است. زبانگنجشک با درخت گردوی آمریکایی مشابه است ولی لکههای سفید که در قسمتهای تیرهتر و کم منافذ زبانگنجشک با چشم غیرمسلح دیده میشود این دو را از هم متمایز میکند. گرههای این چوب طرحی پیچشی و درهمتنیده دارند.
مصارف: معمولاً برای ساخت قاب و مبلمانی که چوب در آن با بخار خم میشود مورداستفاده قرار میگیرد. معمولاً از چوبهای سخت مشابه ارزانتر است.
گردو آمریکایی
۱۵ نوع از این درخت در شرق آمریکا وجود دارد که ۸ گونه اهمیت بازرگانی دارند.
خواص: یکی از سنگینترین. سختترین چوبهای موجود است و یکی از انواع گردوی آمریکایی که در آمریکای مرکزی میروید ( Pecan) معمولاً برای ساخت وسایل استفاده میشود. این چوب دارای بافت متراکم و طرحهای کم است.
مصارف: معمولاً این چوب در قسمتهای ساختاری خصوصاً قسمتهایی که ظرافت و قدرت نیاز است مورداستفاده قرار میگیرد. روکشهای تزیینی این چوب نیز عموماً مورداستفاده قرار میگیرند.
راش
راش آمریکایی از گونههای منحصربهفرد است که در نیمهی شرقی آمریکا یافت میشود.
خواص و مصارف: راش چوبی سخت، محکم، سنگین با منافذ کوچک و نقشهای دایرهای آشکار است که ازنظر ظاهری شبیه به چوب افرا است. این چوب به نسبت ارزان در قسمتهای مرکزی و مرده رنگ قهوهای مایل به قرمز و در قسمتهای بیرونی و زنده رنگی روشن دارد. معمولاً برای ساخت قاب و قسمتهای گوناگون پیچوخم دار استفاده میشود. معمولاً بهصورت عمومی چوبهای تقسیمشده به دونیم و چهار قسمت برای روکش مورداستفاده واقع میشود.
توس
گونههای زیادی از درخت توس وجود دارد. توس زرد معمولاً ازنظر بازرگانی اهمیت ویژهای دارد. توس اروپایی چوبی با بافت ریزدانه، نادر و گران است.
خواص و مصارف: توس چوبی سخت، سنگین و سخت با بافتی متراکم است که رنگ قهوهای روشن متمایل به قرمز در قسمت مرکزی و مردهی درخت، کرم و روشن در لایههای بیرونی و جدیدتر درخت دارد. توس را معمولاً بهصورت ورقهای، تخت و گرد برش زده میشود و طرح مواج یا مجعد دارد. برای شبیه شدن به چوب گردو و ماهاگونی میتوان در آن لکه ایجاد کرد.
سدر
گونههای مختلفی از سدر در قسمتهای جنوبی ایالاتمتحده آمریکا، آمریکای مرکزی و جنوبی میروید.
خواص و مصارف: چوب سدر، چوبی پر گره است که رنگ آن قهوهای مایل به قرمز با خطوط روشن است. خاصیت معطر بودن و دفع حشرات در این چوب باعث محبوبیت این چوب درزمینهٔ ی ساخت پوشش داخلی کشو، صندوق و جعبه چوبی گردیده است. همچنین برای ساخت جعبههای ساده و کمد وسایل از این چوب سبک و شکننده استفاده میشود.
سکویا
این درخت از گیاهان بومی سواحل اقیانوس آرام در آمریکا است. این درختان ارتفاعی بیش از ۹۱ متر و ۲۵۰۰ سال عمر دارند.
خواص و مصارف: قسمتهای مرکزی این چوب که قدیمیتر است کیفیت بالاتری دارد و در برابر آسیبهای خورشید، رطوبت و حشرات مقاوم است. معمولاً برای ساخت مبلمان خارجی و حکاکیهای دکوری استفاده میشود. گرههای این چوب معمولاً طرحهایی خوشهای به شکل چشم دارند. این چوبها کمیاب و باارزش هستند.
شوکران
چوبی سبک با بافتی یکنواخت است. بهراحتی ماشینکاری میشود و مقاومت پایینی در برابر پوسیدگی دارد و غیر صمغی است.
خواص و مصارف: این چوب در مبلمان، در قاب، پنجره، تختههای چندلایه، روکش، کارخانههای عمومی و زینت دادن داخل لوازم به کار میرود.
صنوبر
چوبی قوی و محکم است. پایان کار زیبا و مقاومت پایینی در برابر پوسیدگی دارد. انقباضات آن محدود و سبک وزن است.
خواص و مصارف: برای تیرها و دکلهای کشتی، هواپیما، جعبه، صندوق، کارخانههای عمومی و نردبان استفاده م
