یکی از مهم‌ترین اکسسوری و متعلقات ابزارآلات برشی، مته است. مته انواع مختلفی دارد که هریک برای کاربردی خاص و در ابعاد متفاوت ساخته می‌شود که آشنایی و یادگیری انواع مته دریل به شما کمک خواهد کرد که برای پروژه‌ی خود مته درست را انتخاب کنید و در زمان و هزینه صرفه جویی کنید.
دسته بندی انواع مته دریل
جنس استفاده شده در مته‌ها و همینطور روکش آلیاژی که روی هر کدام قرار گرفته نقش مهمی در اجرای کار هر کدام ایفا می‌کند.
جنس و روکش عمده
ما در این بخش به بررسی چنس و روکش
فولاد تندبر (HSS-high speed steel)
از این مته می‌توان برای سوراخ‌کاری روی چوب، پشم شیشه، PVC و فلزات نرم مانند آلومینیوم استفاده کرد.
مته تندبر با روکش کبالت (cobalt drill bits)
این مته بسیار سخت بوده و در برابر دما مقاومت بالایی دارد و معمولاً برای سوراخ‌کاری در آلومینیوم و فلزات سخت مانند فولاد ضد زنگ استفاده می‌شود.
مته تندبر با روکش اکسید سیاه (Black oxide-coated HSS drill bits)
این مته با هدف مقاومت در برابر زنگ‌زدگی، خوردگی و دوام بالا طراحی شده است. طول عمر آن از مته تندبر HSS بیشتر است و به خوبی با تمامی مواد سازگاری دارد از جمله فلز، چوب سخت، چوب نرم، PVC و پشم شیشه.
مته‌های تندبر با روکش تیتانیوم نیترید (Titanium-coated HSS drill bits )
این مته سایش کمتری داشته و در مقایسه با مته تندبر HSS خیلی سخت‌تر است و مدت بسیار طولانی‌تری تیز می‌ماند. موارد استفاده‌ی این اره سوراخ‌کاری در چوب، فلز، پشم شیشه و PVC است.
مته کاربایدی (Carbide-tipped drill bits )
تیزی این مته عمر طولانی‌تری نسبت به فولاد، دریل HSS و مته تیتانیوم دارد و برای سوراخ‌کاری در کاشی و مصالح ساختمانی استفاده می‌شود.
ساختار مته دریل
در مته معمولی زاویه‌ی نوک مته تعیین می‌کند که مته، توانایی برش چه موادی را دارد. مته نوک تختی که زاویه ۱۳۵ درجه دارد مناسب سوراخ‌کاری در اجسام سخت است اما ممکن است به یک سوراخ راهنما برای جلوگیری از سرگردان بودن مته احتیاج باشد. مته با نوک تیزتر مانند مته با زاویه‌ی ۱۱۸ درجه مناسب سوراخ‌کاری روی اجسام نرم است. این مته لغزش نداشته و سوراخی تمیز به ما می‌دهد. مته با سر (split points) دقت عمل را با ثابت نگه داشتن مته سر جای خود بالا نگه می‌دارد.
سایز هر مته قطر بدنه‌ی آن را مشخص می‌کند. ممکن است شما برای هر پروژه‌ی کاری احتیاج به یک نوع مته داشته باشید اما در بسته بندی‌‌های جعبه‌ای دریل شما مته از سایز ۱.۵ میلیمتری تا ۶ میلیمتری دارید که کار شما را در خانه و محل کار حل می‌کند. البته می‌توانید مته هایی با سایز ۸ ، ۹.۵ و ۱۱ میلیمتری برای کارهای دیگر به آن اضافه کنیم.
سه نظام روی دریل و دریل ستونی، مته را در راستای شفت دستگاه به ابزار محکم نگه می‌دارد. دریل کوچک مخصوص وسایل خانه معمولاً سه نظامی با اندازه‌ی ۹.۵ میلی‌متر دارد. در کارهای سنگین‌تر این اندازه بزرگ‌تر شده و معمولاً اندازه‌ای حدود ۱۳ میلی‌متر خواهد داشت. در دریل ستونی به مراتب اندازه بالاتر رفته و برای مثال به حدود ۱۳ تا ۱۶ میلی‌متر می‌رسد. شفت مته نباید بیشتر از اندازه‌ی سه نطام دریل باشد. بعضی اوقات ممکن است که شما مته‌ای بزرگ با شفت کوچک‌تر که قطر آن از بدنه‌ی مته کم‌تر است داشته باشید در این صورت می‌توانید از سه‌نظامی کوچک‌تر استفاده کنید.
- شفت گرد باعث می‌شود شما بتوانید با دقت بالا شفت را به مرکز سه نظام متصل کنید.
- شفت hex سطح صافی دارد و باعث می‌شود که ابزار مته را برای گشتاوری بیشتر، محکم نگه دارد. شفت hex مانند نمونه‌ای که در عکس بالا دیدید قابلیت تعویض سریع سه نظام که معمولاً در دریل شارژی استفاده می‌شود را دارد که به شما اجازه می‌دهد مته را به راحتی و بدون شل و یا سفت کردن سه نظام جا به جا کنید.
- سیستم SDS (slotted drive system) : در این سیستم شفت برای دریل چکشی طراحی شده است. دارای سه نظام گیره‌ای است (spring-loaded chuck) که احتیاج به سفت کردن ندارد. مته به راحتی با یک حرکت چکشی می‌تواند عقب و جلو رفته، در حالیکه سطح صاف و شکاف روی شفت به سه نظام اجازه می‌دهد که مته را محکم نگه دارد.
مته مارپیچ (twist drill bit)
این مته متداول‌ترین نوع مته برای کارهای خانگی است. البته همه فن حریف بوده و برای سوراخ‌کاری در چوب، پلاستیک و فلزات نرم استفاده می‌شود.
مته مارپیچ لبه ساب یا سر پهن ( brad-pitt drill bit)
این مته برای سوراخ‌کاری در چوب طراحی شده است. میخ نازکی که سر مته وجود دارد باعث جای‌گذاری دقیق مته شده و سوراخی صاف و صیقلی درون کار مورد نظر به ما تحویل می‌دهد. طرح و شیار که دور مته تنیده شده بسیار پهن و برای خارج کردن خرده‌های چوب و گرد و خاک و مقدار مناسبی از مواد داخل چوب، تعبیه شده است.
مته مارپیچ حفاری (auger drill bit)
این نوع مته مارپیچ نوعی دیگر از مته مخصوص چوب بری است که نوک پیچ مانند آن باعث می‌شود که شروع و سوراخ‌کاری سریعی داشته باشد. بلندی این مته حدوداً ۴۶ سانتی‌متر است و مانند لبه ساب‌ها طرح و شیار که دور مته تنیده شده برای خارج کردن خرده‌های چوب کاربرد دارد.
این مته مارپیچ هنگامی که تو رفتگی‌های بیشتری در مرکز خود داشته باشد خرده چوب و گرد و خاک بیشتری را خارج می‌کند که برای سوراخ‌های عمیق‌تر استفاده می‌شود و در مقابل مته‌ایی که در اطراف محور خود تو رفتگی کمتری داشته یاشد استحکام بیشتری دارد.
مته خودکار (self-feed drill bit)
مته دریل مخصوص نصب (installer drill bit)
این مته به خصوص برای نصب و سیم‌کشی طراحی شده است از جمله نصب وسایل تفریحی و تجهیزات امنیتی. این مته می‌تواند تا حدود ۴۶ سانتی‌متر بلندی داشته باشد. از این مته برای سوراخ کاری در چوب و پلاستیک و بعضی مصالح ساختمانی استفاده می‌شود. هنگامی که دیوار، سطح و یا زمین را سوراخ کردید سیم را به سوراخ کوچکی داخل مته وصل می‌کنید و با کمک مته سیم را از سوراخ مورد نظر بیرون می‌کشید. می‌توانید این سیم را به سیم یا کابل دیگر متصل کرده و از سوراخ رد کنید.
مته برگی (spade bit)
این مته برای ایجاد سوراخ‌های بزرگ‌تر تا قطر حدود ۱۳ تا ۲۵ میلی‌متر در چوب ساخته شده است. تیغه‌ی مسطح به‌علاوه‌ی نوک تیز مرکزی در آن باعث می‌شود که مته جای‌گذاری دقیق و محکمی داشته باشد. بعضی از این مته‌ها دو لبه نوک تیز دارد که باعث می‌شود سوراخی صاف و دقیق داشته باشیم.
مته گازور (forstner drill bit)
این مته برای ایجاد سوراخ نرم و صیقلی در چوب طراحی شده است. همچنین برای زدن سوراخ‌های که انتهای آن صاف است و برای اتصالات به کار می‌رود استفاده می‌شود. همچنین اگر احتیاج به سوراخ‌کاری بسیار تمیز و صاف درون قطعه کار دارید این مته گزینه‌ای مناسب است. مته گازور برای هم‌پوشانی سوراخ‌ها نیز کاربرد دارد. نوک تیز این مته به شما کمک می‌کند که مته دقیق روی قطعه کار قرار بگیرد.
به طور مداوم در حین کار مته را خارج کرده تا خرده‌های چوب و گرد و خاک را خارج کنید. ممکن است استفاده از این مته در دریل دستی کنترل لازم را به شما ندهد به همین دلیل استفاده از دریل ستونی برای این مته مناسب‌تر است.
مته گردبر (hole saw)
این مته برای ایجاد سوراخ‌های بزرگ برای نصب درب یا دریچه‌هایی برای عبور سیم طراحی شده است. این برش زدن استوانه‌ای به شما اجازه می‌دهد که قطعه‌ی برش خورده را توسط خود مته خارج کنید. معمولاً این اره به میله‌ای متصل است که شامل شفت هم می‌شود. همچنین این میله مته راهنما را برای در مرکز قرار دادن تیغه برش در خود نگه می‌دارد.
بعضی از مته‌های گردبر کوچک نوعی شفت دارند که دیگر به مته راهنما احتیاج نیست. مته گردبر فلزی می‌تواند روی فلز و چوب سوراخ ایجاد کند. این نوع مته اگر با لبه‌ی کارباید باشد برای مواد سخت تر استفاده می‌شود مانند سرامیک و مصالح ساختمانی. مته گردبر با لبه‌ی الماسه با سرعت بالاتری از کارباید مواد سختی مانند مصالح ساختمانی را برش می‌دهد.
مته خزینه (countersink drill bit)
مته خزینه که به مته راهنمای پیچی نیز معروف است مته مخصوص سوراخ‌کاری در چوب است. در یک حرکت ساده می‌تواند سوراخ‌های بیرونی و درونی برای انواع اتصال و همچنین در پوش یا توپی آن را وصل کند.
مته برش ابزار (plug cutter)
این مته برای ایجاد سوراخ و دکمه‌های چوبی برای اتصالات پنهان در چوب استفاده می‌شود.
(step drill bit)
این مته در درجه‌ی اول برای سوراخ کاری در فلزات نازک تا ۶ میلی‌متر است اما روی چوب هم عمل می‌کند. این نوع طراحی پله‌ای به شما اجازه می‌دهد که سوراخ‌هایی با قطر متفاوت بزنید. معمولاً قطر هر پله روی آن نوشته شده است. همچنین از این مته می‌توانید برای خارج کردن خرده چوب و صاف و صیقلی کردن سوراخ استفاده کنید.
مته کاشی (tile drill bit)
از نوک کاربایدی این مته برای سوراخ‌کاری در کاشی استفاده می‌شود و همچنین استفاده از این مته خطر شکستگی و یا ترک کاشی را کم می‌کند اما برای اطلاع از انواع کاشی قابل سوراخ‌کاری توسط این مته بهتر است به کاتالوگ آن مراجعه کنید.
مته مصالح ساختمانی (masonry drill bit)
این مته برای سوراخ‌کاری در بتون، آجر و دیگر مصالح ساختمانی استفاده می‌شود. بعضی از این مته‌ها با دریل استاندارد چرخشی با سیم و یا شارژی کار می‌کنند و آن‌هایی که برای استفاده در دریل چکشی طراحی شده‌اند برای به کاربردن در مصالح بهتر هستند. حرکت چکشی ابزار، نوک کارباید مته را به سمت قطعه کار هدایت می‌کند در حالیکه حرکت چرخشی مته خاک اره و خرده چوب را از شیار خارج می‌کند.
گزینه‌های دیگری برای مته
مته سوراخ زن اریب یا پاکتی که شامل یک هدایت کننده برای سوراخ پاکتی نیز هست. این مته را برای زدن سوراخ زاویه دار و استفاده از پیچ در اتصالات چوبی استفاده می‌کنند.
از مته‌های اسکنه در دریل چکشی استفاده می‌شود و یا در دریل‌های چکشی برای تراشیدن، ورقه کردن و یا با اسکنه تراشیدن استفاده می‌شود.
متوقف کننده اجازه نمی‌دهد مته بیش از عمق تعیین شده را برش دهد.
مته‌های پیش رونده و مته‌های نگهدارنده برای سوراخ کاری و یا نصب اتصالات استفاده می‌شود.
مته اکستنشن به دریل شما دسترسی بهتری می‌دهد.
دریل پیچ و مهره با حرکت برگشتی برای در آوردن اتصالات از بین رفته استفاده می‌شود.
در مجموعه‌ی بسته بندی مته‌ها، مته در سایزها و شکل‌های مختلفی انتخاب شده و در جعبه ابزار قرار دارد.
