نکات و روش‌های پرداخت چوب با پلی اورتان

پلی اورتان یکی از بادوام ترین مواد پرداخت چوب است که روش استفاده از آن بسیار آسان است. پلی اورتان‌ها در دو فرمول بر پایه آب و بر پایه روغن موجود هستند و تفاوت‌های بسیار جزئی هم در اجرا و هم در کاربرد آن‌ها وجود دارد. پلی اورتان استاندارد با قلم مو استفاده می‌شود اما پلی اورتان مالشی با دستمال استفاده می‌شود، مثل اسپری پرداخت در قوطی‌های آئروسل. اگر پروژه چوبی شما دچار فرسودگی و سائیدگی شده باشد پرداختی مثل پلی اورتان معمولا نمی‌تواند به عنوان روکش از چوب محافظت کند. 

کدام یک بهتر است: پلی اورتان بر پایه روغن یا بر پایه آب؟

تصمیم بر این که از پلی اورتان بر پایه آب استفاده کنید یا بر پایه روغن، بستگی به نوع پروژه و اولویت‌های شما دارد. پلی اورتان بر پایه روغن هم آسان‌تر است و هم درجه فرار بودن آن نسبت به فرمول بر پایه آب کمتر است. این نوع پلی اورتان ضخیم‌تر است، حاوی مواد جامد بیشتری است و به 2 یا 3 لایه پوشش نیاز دارد در حالی که پلی اورتان بر پایه آب به 3 یا 4 لایه نیاز دارد. پلی اورتان بر پایه روغن مستعد پذیرش خطوط قلم مو هستند و طولانی‌تر خشک می‌شوند به همین دلیل سرعت جریان کار را پایین  می آورد و احتمال این که گرد و غبار جذب کار شود زیاد است. 

پلی اورتان بر پایه آب سریع‌تر خشک می‌شود، هموارتر است و بوی کمتری نسبت به پلی اورتان بر پایه روغن دارد. یکی از معایب پلی اورتان بر پایه آب این است که الیاف چوب را بلند می‌کند، مستعد پذیرش لکه‌های آب است و هنگامی که روی برخی رنگ‌های شفاف چوب به کار برده شود فرار است. 

یکی دیگر از تفاوت‌های این دو نوع پلی اورتان در رنگ آن‌هاست. پلی اورتان بر پایه روغن رنگ کهربایی گرم به چوب اضافه می‌کند مخصوصا به چوب‌های رنگ روشن مثل بلوط، افرا و درخت توس. اما پلی اورتان بر پایه آب روشن‌تر و بی رنگ‌تر است که هنگام استفاده رنگ سفید شیری دارد اما بعد از خشک شدن رنگ آن روشن‌تر می‌شود. 

نکات استفاده از پلی اورتان

اول باید بطری پلی اورتان را تکان دهید. چرا؟ هنگام تکان دادن بطری پلی اورتان حباب‌هایی بیرون می زند که ممکن است هنگام استفاده روی پرداخت نهایی نمایان شوند. پس قبل از استفاده بطری پلی اورتان را به آرامی تکان دهید. 

پرداخت پلی اورتان را در فضای تمیز با تهویه مناسب استفاده کنید. خشک شدن پلی اورتان ساعت ها زمان می‌برد و این زمان برای نشستن حشرات و گردوغبار روی مواد کافی است. هر دو نوع پلی اورتان بوی تندی دارند (بوی پلی اورتان بر پایه روغن تندتر است) بنابراین فضایی که در آن پلی اورتان استفاده می‌شود باید تهویه مناسبی داشته باشد. پس هیچوقت کار پرداخت با پلی اورتان را در فضای بیرون انجام ندهید زیرا توانایی کنترل گردوغبار و حشرات را ندارید. 

بهتر است پلی اورتان را روی سطوح صاف به کار ببریم زیرا به خودی خود هموار می‌شود و احتمال چکیده شدن آن کمتر است. اگر پلی اورتان را روی یک سطح عمودی به کار ببرید مواد پرداخت جاری شده و می‌چکد. برای از بین این مشکل هم می‌توانید لایه‌های نازک‌تری بزنید و هم از روش مالشی یا اسپری به جای قلم‌مو استفاده کنید. در هر دو روش می‌توان لایه‌های نازک‌تری به کار برد. اما اگر در لایه پرداخت پلی اورتان حالت چکیدگی بوجود آمد بین لایه‌ها روی آن‌ها سنباده بکشید و یا با تیغه آن‌ها را از بین ببرید. 

هنگامی که لایه‌های تازه را به پایان می‌رسانید آن را با نور بررسی کنید. از فاصله نزدیک سطح را بررسی کنید تا بتوانید نقص‌هایی مثل حباب، خط خوردگی‌های قلمو، برآمدگی‌ها و نقاطی که پرداخت نشده‌اند یا پرداخت‌شان نسبتا کمتر است را ببینید. این مشکلات را زمانی می‌توانید رفع کنید که لایه پلی اورتان هنوز مرطوب باشد. 

آماده سازی چوب

در تمام پرداخت‌های چوب رسیدن به نتایج بهتر بستگی به تمیز و یکدست بودن سطح چوب دارد اما درجه اهمیت این موضوع در پرداخت پلی اورتان بیشتر است. سطح چوب را با سنباده درجه زبری 220 grit سنباده بزنید. برای چوب‌هایی که دارای منافذ باز هستند (مثل چوب بلوط، درخت گنجشک و درخت گردو) باید قبل از پلی اورتان از فیلر چوب استفاده کنید تا در نهایت به سطح یکدست و همواری برسید. 

قبل از شروع هر لایه پلی اورتان سطح چوب را کاملا تمیز کنید تا گردوغبار سنباده روی سطح باقی نماند. می‌توانید برای این کار از دستگاه وکیوم، یا دستمال مرطوب استفاده کنید. یا از دستمال آغشته به حلال mineral spirits (برای پلی اورتان بر پایه روغن) یا از پارچه نخی درشت بافت (cheesecloth) آغشته به الکل استفاده کنید. 

کاربرد پلی اورتان بر پایه روغن

ممکن است بخواهید پلی اورتان بر پایه روغن را با حلال مینرال اسپریت یا نفتا رقیق کنید اما در بسیاری از موارد این کار ضرورتی ندارد، بهتر است توصیه های تولیدکننده روی لیبل محصول را بررسی کنید. رقیق کردن کمک می‌کند مواد پرداخت با برجستگی های کمتری داخل تمام قسمت‌های جزئی، شکاف‌ها و گوشه‌ها جریان پیدا کند. 

پلی اورتان بر پایه روغن را با قلموی دارای موهای ظریف و نرم (موهای طبیعی یا مصنوعی) یا قلموی فوم استفاده کنید. از قلموهای ارزان قیمت استفاده نکنید چون خطوط قلمو روی سطح باقی می‌ماند. قلموی فوم ارزان قیمت است اما برای استفاده روی بیشتر سطوح صاف مناسب است. برس‌های مویی برای لبه‌های فرم دار و قسمت‌های ظریف مناسب هستند. 

پلی اورتان را با قلمو در جهت رگه های چوب بکشید و یک لایه کافی که زیاد هم ضخیم نباشد مواد پرداخت بزنید. برس را با حرکات طولانی و مستقیم روی سطح بکشید تا حباب‌ها تا حد ممکن خارج شوند. چند حباب باقیمانده هم به مرور زمان ناپدید می شوند. 

بعد از این که لایه اول کاملا خشک شد به آرامی روی سطح را طبق دستورالعمل کارخانه محصول، به موازات رگه ها سنباده بزنید. برای این کار از سنباده با درجه زبری 320 grit استفاده کنید. سنباده کشیدن پلی اورتان بسیار آسان است بنابراین باید مراقب باشید که لایه نازک پلی اورتان را از بین نرود و به رنگ و چوب زیر آن آسیب نرسد. قبل از زدن لایه دوم گردوغبار باقیمانده از مرحله سنباده را با دستمال یا وکیوم پاک کنید. 

این مراحل را تکرار کنید تا به لایه محافظ دلخواهتان برسید. حداقل تعداد لایه ها رای محافظت 2 لایه است اما برای کفپوش هایی که در معرض ضربه یا رطوبت هستند باید حداقل 3 لایه پلی اورتان به کار ببرید. بعد از لایه نهایی ممکن است بخواهید با سیم ظرفشویی آن را کاملا پاک کنید و با واکس چوب پرداخت را انجام دهید تا سطح شفافیت بادوام و درخشش زیباتری داشته باشد.

کاربرد پلی اورتان بر پایه آب

پلی اورتان بر پایه آب با رنگ شفاف بر پایه روغن سازگار نیست بنابراین اگر می خواهید روی سطحی که دارای یک لایه رنگ شفاف است استفاده کنید باید قبل از هر اقدامی لایه رنگ شفاف را با استفاده از سیم ظرفشویی از بین ببرید. از آن جا که آب و روغن با هم ترکیب نمی شوند این کار مانع می‌شود که لایه پلی اورتان روی سطح به شکل قطره قطره دربیاید درست مثل آب روی ماشینی که تازه واکس زده شده است. 

تکنیک‌های کاربردی پایه برای استفاده از پلی اورتان بر پایه آب مشابه پلی اورتان بر پایه روغن است. با یک برس نرم، پد فوم یا دستمال یک لایه نازک پلی اورتان بزنید و برای این که از بلند شدن ذرات چوب جلوگیری کنید بیش از حد پلی اورتان نزنید. 

لایه اولیه باید به مدت چند ساعت خشک شود سپس لایه دوم را بزنید. اگر به این منوال ادامه دهید نیازی به سنباده کشیدن بین لایه‌ها نخواهید داشت. روی سطوحی که استفاده سبک‌تری دارند 3 لایه و روی سطوحی که نیاز به محافظت بیشتری دارند حداقل 4 لایه پلی اورتان بزنید. 

کاربرد پلی اورتان مالشی و اسپری

مهم‌ترین مزیت پلی اورتان مالشی و اسپری نازک و سبک بودن آن‌هاست. هر دو روش را می‌توان در لایه‌های بسیار نازک و بدون جمع شدن در شکاف‌ها و برآمدگی‌ها به کار برد به شرطی که مواد را به مقدار زیاد به کار نبرید. پلی اورتان مالشی با یک دستمال تمیز و بدون پرز استفاده می‌شود. پلی اورتان اسپری مثل اسپری رنگ به کار برده می‌شود. برخی از نجارها ترجیح می‌دهند برای لایه روی لایه های پایه از اسپری پلی اورتان استفاده کنند تا لایه نهایی یکدست و بدون خط خوردگی قلمو داشته باشند. 

پلی اورتان مالشی و اسپری را می‌توان برای سطوح حساس‌تر مثل جزئیات ظریف یا سطوح عمودی به کار برد. اگر لایه‌ها سبک‌تر و نازک‌تر باشد آثاری از چکیدگی یا جمع شدن مواد روی سطح باقی نمی‌ماند. تنها عیب این فرمول پلی اورتان این است که برای محافظت از سطح باید تعداد لایه‌های پلی اورتان بیشتر باشد شاید 4 یا 5 لایه در مقایسه با 2 الی 3 لایه در پلی اورتانی که با قلمو استفاده می شود.