اگر چه برش پله ای قطعات چوب در ظاهر امری به نظر ساده میرسد، اما در مورد آن نکات بسیار ظریف و مهمی وجود دارد که همواره در اجرای آن باید در خاطر داشت. به منظور استفاده بهینه از پلهای کردن قطعات و اجرای اتصال مناسب باید در نظر داشت که: راههای مختلف پلهای کردن قطعات چوبی کدامند، چه زمانی از هر کدام از این روشها باید استفاده نمود، و چگونه میتوان کارایی اتصالات را افزایش داد.
نخست باید دانست که به هر گونه فرو رفتگی در طول لبه یا سر یک قطعه چوب پلهای شدن میگویند. اگرچه پلهای کردن یک قطعه چوب عموما در راستای اجرای یک اتصال صورت میگیرد اما باید توجه داشت که پلهای کردن کاربردهای دیگری نیز دارد؛ از جمله، به عنوان نوعی تزئین در صفحه روی یک میز عسلی کوچک، در قابهای چوبی به منظور محلی برای قرار گرفتن شیشه یا عکس، و در درهای کابینت به منظور چفت شدنِ در و قاب کابینت.
برای پلهای کردن قطعات چوبی ۵ روش مختلف وجود دارد که بسته به نوع مصرف و همچنین حجم کار میتوان هر کدام از آنها را انتخاب نمود.
۱. استفاده از تیغههای مخصوص به پلهای کردن (Dado Set) در دستگاه اره میزی
این نوع از تیغهها دارای دو دیسک یا صفحه اره در طرفین بوده که کار برش را انجام داده و دیسکهای قرار گرفته در میان آنها وسط شیار ایجاد شده را خالی میکنند. به این دلیل از این نوع تیغهها استفاده میشود که به کمک آنها میتوان شیارهایی کاملا دقیق و تمیز را در لبههای چوب ایجاد کرده و آنها را پلهای نمود.
با یک یا نهایتا دو بار عبور دادن قطعه چوب از تیغه دستگاه میتوان فرآیند پلهای کردن را تکمیل کرد. اجرای تمیز در این روش تنها در گرو مرغوبیت تیغههای استفاده شده است. اما به این دلیل که نصب کردن این نوع از تیغهها اندکی زمانبر است، معمولا هنگامی از آنها استفاده میشود که تعداد زیادی قطعه چوب برای پلهای کردن وجود داشته باشد. برای انجام این کار لازم است ابتدا یک قطعه چوب را به صورت استاده در مقابل گونیای دستگاه قرار داده و با آن مماس کنید تا بتوانید لبه قطعات را به دقت پلهای نمایید. در واقع قرار دادن قطعه چوب به این دلیل است که گونیای دستگاه به تیغهها مماس نمیشود و در نتیجه برای برشهای لبه قطعات نهایت دقت به کار برده نمیشود.
استفاده از اره میزی (میز برش) به همراه تیغههای دیسکی معمولی
اگر تنها چند قطعه چوب محدود را برای پلهای کردن در اختیار دارید میتوانید از همان تیغههای استاندارد که برای برشهای معمولی استفاده میشود، بهره گرفته و فرآیند تکمیل آن را در طی دو برش به انجام رسانید. اما رعایت دو نکته در حین این کار بسیار حائز اهمیت است: درست مانند روش قبل یک قطعه چوب را در مقابل گونیای دستگاه قرار داده و در برش از هر سمت، فاصله آن را از تیغه به دقت تنظیم کنید، و دیگر آن که ارتفاع تیغه دستگاه را نیز در هر دو برش به دقت تنظیم نمایید تا دو برش دقیقا در یک نقطه به هم رسیده و خط برش هیچکدام از دیگری عبور نکند.
برای این منظور ابتدا ارتفاع تیغه را تنظیم نموده و عمق مورد نظر را روی سطح قطعه چوب برش دهید. سپس قطعه چوب را به حالت ایستاده قرار دهید تا قسمت نر آن روی میز کارگیر دستگاه قرار گیرد. ارتفاع تیغهها را مجددا تنظیم کرده تا به میزان عرض دلخواه برسد. سپس قطعه چوب را از تیغه دستگاه عبور دهید تا برش تکمیل شده و لبه آن پلهای گردد.
البته اگر تیغههای مخصوص به برش شیار (Dado Set) را در اختیار ندارید، در هر صورت ناگزیر خواهید بود که با دستگاه اره میزی از این روش استفاده نمایید. اگر قطعه کار یک قطعه چوب نسبتا کم ضخامت باشد انجام این فرآیند اندکی دشوار خواهد بود. برای این منظور لازم است تا قطعه کار را به قطعه چوبی دیگر با گیره ببندید تا ایستایی آن تا اندازه قابل قبولی برقرار گردد و سپس آن را در مقابل گونیای دستگاه قرار دهید.
استفاده از اور فرز نجاری و تیغه مخصوص پلهای کردن (Rabbeting bit)
بر خلاف تیغههای دیسکی ارههای میزی، تیغههای فرز نجاری پس از پلهای کردن نشان و ردی از برش را برجای نمیگذارند. پس اگر قطعه چوبی را که پلهای میکنید در معرض دید قرار خواهد گرفت، بهتر است به جای اره میزی (اره دیسکی) از اور فرز نجاری استفاده کنید.
برای ایجاد شیاری در وسط قطعه چوب، به جای لبههای آن، معمولا اور فرز تنها گزینه خواهد بود؛ برای مثال به منظور ایجاد یک لبه پلهای در داخل صفحه یک میز برای قرار دادن یک شیشه در آن، تنها میتوان از اور فرز استفاده نمود. با یک اور فرز حتی میتوان لبههای پلهای را در قطعات منحنی و ناصاف را نیز ایجاد کرد. به همین دلیل استفاده از اور فرز در میان روشهای دیگر این دستگاه را تا حدود زیادی متمایز ساخته است. شاید بتوان گفت تنها نقطه ضعف این دستگاه در ایجاد پلههای عریض در لبههای قطعات است.
استفاده از دستگاه فرز رومیزی نجاری (Router Table)
اگرچه ایجاد کردن لبههای پلهای به نسبت بزرگتر با استفاده از دستگاه فرز رومیزی به سادگی امکانپذیر نیست اما استفاده از این دستگاه نسبت به اور فرز دستی مزیتهای منحصر به فردی دارد. نخست آن که دستگاه فرز رومیزی دارای گونیایی است که به کمک آن میتوان از دقت کار اطمینان حاصل کرد. در حالی که دستگاه اور فرز دستی به جهت آن که ثابت نبوده و با دست کنترل میشود ممکن است در حین کار با آن خطایی به وجود بیاید.
مزیت دیگر دستگاه فرز رومیزی قابلیت آن در استفاده از تیغههای به مراتب بزرگتر از تیغههای مورد استفاده در دستگاه اور فرز دستی (مُشتی) است. به کمک تیغههای دستگاه فرز رومیزی میتوان پلههایی تا ابعاد ۲.۵ در ۲.۵ سانتیمتر در لبه قطعه کار ایجاد کرد.
استفاده از دستگاه کف رنده
باید پذیرفت که برای پلهای کردن لبههای قطعات چوب به ندرت از دستگاه کف رنده استفاده میشود. اما استفاده از آن نیز خالی از لطف نخواهد بود! اگر میخواهید اختلاف سطحی عریض در لبه یک قطعه چوب ایجاد نمایید به نحوی که سطوح آن کاملا یکدست و عاری از هرگونه پریدگی باشد، استفاده از دستگاه کفرنده بدون شک بهترین گزینه خواهد بود. میتوانید به اندازه عرض توپی رنده دستگاه خود، در لبه قطعات چوب، اختلاف سطح (پله) ایجاد نمایید.
برای اجرای این کار، ابتدا لازم است با استفاده از دستگاه اره میزی یک برش اولیه در روی چوب ایجاد نمایید تا محل پله و عمق آن مشخص گردد. سپس قطعه کار را در قسمت سمت چپ توپی قرار داده و آن را از روی توپی دستگاه عبور دهید. عمق برداشت از سطح چوب را حداکثر به میزان ۳ میلیمتر تنظیم کنید. البته لازم به ذکر است که برای دستیابی به عمق بیشتر میتوانید قطعه چوب مورد نظر را به دفعات از توپی دستگاه عبور دهید.
در بین ابزار و وسایل دستی نیز میتوان گفت استفاده از رنده دو راهه زن بهترین انتخاب برای ایجاد لبههای پلهای در قطعات چوبی است. البته تا زمانی که لبه مورد نظر در راستای تراشهها و ذرات چوب باشد. برای انجام این کار نیز لازم است قطعه کار به خوبی روی میز کار با گیره و یا پیجدستی مهار گردد تا از هر گونه لغزش در حین کار جلوگیری به عمل آید.
